Dua adabı ve kabul şartları
Ey inananlar … ! Unutmayın ki, işlenen her günah - insanın manevi bedeninde - birer yara gibidir … Tedavisi olmazsa belki de o yara, insanın manevi olarak ölümüne dahi sebep olur.
Rabbinize hamdedin ve şükredin ki O bize, maddi ve manevi tedavi imkanları sağlamış ve şifa bulmamız için de kendisine yönelmemizi istemiştir…
وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ
“ Rabbiniz buyurdu ki : Bana dua edin, ben de duanızı kabul edeyim. " Mü'min : 60.Ay
Değerli kardeşlerim … ! Şahit olduğunuz gibi hayat, acılar ve sıkıntılar üzerine kurulmuştur… İnsanın tehlikelerden ve musibetlerden, hastalıklardan ve üzüntülerden, savaşlardan ve fitnelerden, zulüm ve haksızlıklardan, üzüntü ve kederden, fakirlik ve belleri büken birtakım etkenlerden tamamen kurtulması mümkün değildir…
Allah’u Teâlâ, kullarına karşı çok şefkatli ve çok merhametli olduğundan dolayı onlara, kendisinden faydalanacakları ve hayatlarının sıkıntısını ve kederini giderecekleri bir kapı açmıştır… O kapı ki, kalplere oradan huzur ve sükunet iner… Bu kapı dua kapısıdır.
Kim O’na sığındı da kurtulmadı ki … ? Kim işini O’na havale etti de işleri düzene girmedi ki … ?
Ey inananlar … ! unutmayalım ki Duanın bir takım şartları, âdâbı ve kabulü için de bir çok sebepleri vardır… Müslüman, duasının ve isteklerinin kabulü için bu şartları ne kadar yerine getirirse, dualarına o derecede icabet edilir... Bunlardan bir tanesi ve en önemlisi ; Dua’da tevhid’tir …
1 - Dualara icabet edilmesi için birinci vesile : Dua’da tevhid
Dua’da Allah’u Teâlâ’yı birlemektir… Yani, yalnız O’na yönelmek ve yalnız O’ndan talep etmektir… O’ndan bir şeyler isterken araya hiçbir şeyi sokmamak ve yaratılmışların kendisi ile olsun, hakkı ve hurmeti ile olsun O’ndan asla istememektir. Bu kural ; duanın kabul olması için en önemli ve en büyük kuraldır…
Rabbimizin Fatiha suresinde buyurduğu gibi : “ Yalnız sana ibadet eder ve yalnız senden yardım bekleriz “
{ … Rasulullah s.a.v buyurdular ki : Kim - sadece - Allah’a dua etmez ise, Allah ona gazab eder. }
Tirmiz :
Unutma ki Duada olsun … yardım ve sığınma da olsun … yağmur istemede olsun … bağışlanma ve zafer istemede olsun … arzulananın gerçekleşmesini ve korkulanın def edilmesini dilemede olsun … günahların bağışlanmasını ve kalplerin hidayetini dilemede olsun … yoksulluğun giderilmesini ve ihtiyaçların görülmesini dilemede olsun … sevinilecek şeylerin elde edilmesini ve sıkıntıların giderilmesini dilemede olsun … hastaya şifa ve yol emniyeti dilemede olsun …kabir suali anında sebat ve Kıyamet Günü için güvence dilemede olsun … şiddetli azaptan kurtuluş dilemede ve benzeri yalvarışlarda olsun … kulun yalnızca Allah’u Teala’ya yönelmesi ve niyetinin de yalnız Allah için olması gerekir…
Bahsi edilen bu ve emsali dua çeşitlerinde kulun Allah’ı birlemesi, Allah’u Teala’nın o kulu üzerindeki bir hakkıdır… Çünkü dua da bir ibadettir, dolayısıyla bu konuda da kul rabbini birlemesi gerekir…
2 – Dualara icabet edilmesi için ikinci vesile : Helal kazanç
Ey inananlar … ! dualarınıza icabet edilmesini istiyorsanız eğer, bu konuda dikkat edeceğiniz en önemli hususlardan bir tanesi de, kazancınıza dikkat etmenizdir... Yani rızkınızı helal yollardan kazanıp, helal şeylerden yiyip içmelisinizdir ...
“ … Ebu Hureyre r.a’dan. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet eder : Ey insanlar ! Allah temizdir ve ancak temiz olanı kabul eder. Şüphesiz Allah iman edenlere, Rasullere emrettiğini emretmiştir. O, Resuller için şöyle buyurur :
“ Ey Rasuller ! Temiz olan şeylerden yeyin ve salih amel işleyin. Çünkü ben, yaptıklarınızı çok iyi bilenim. ”
Ve iman edenlere de şöyle buyurur :
“ Ey iman edenler ! Size rızık olarak verdiğimiz şeylerin temiz olanlarından yeyin. Allah’a şükredin, eğer O’na kulluk ediyorsanız ”
Sonra Rasulullah s.a.v şunu zikretti ; Bir kimse ki yolculuğu uzamış, saçı sakalı dağınık ve toz toprak içinde ellerini semaya kaldırarak Ey Rabbim ! Ey Rabbim ! diğerek Allah’a dua eder. Halbuki Yediği haram, içtiği haram, giydiği haram, haramla beslenmiş ; nasıl bunun duasına karşılık verilsin ki ?. ”
Müslim : 3.c.1015.n
{ … Ebu Hureyre r.a dan. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu : Bir insan helal mal ile hacca giderken ayaklarını bineğinin özengisine koyarak “ Lebbeyk Allahumme lebbeyk “ derse, gökten bir münadi şöyle seslenir : Ne mutlu sana ! Yediğin helal, bineğin helal ve haccında eksiksiz tamam ve makbuldür. Fakat insan haram mal ile hacca çıkar ve ayağını da bineğinin özengisine koyarak “ Lebbeyk Allahumme lebbeyk “ dediğinde bir münadi şöyle seslenir : Duan reddedilmiştir ; çünkü yediğin haram, harcadığın haram, haccında eksik ve makbul değildir. }
3 – Dualara icabet edilmesi için üçüncü vesile : Rahatlık anında Allah’u Teâlâ’ya yönelmek …
Ey Müslümanlar … ! Duada gözetilmesi gereken kurallardan birisi de ; Rahatlık anında Allah’a yönelmektir... Çünkü rahatlık anında Allah Teâlâ’ya yönelmek, sıkıntı anında duaların kabul olunmasına sebeptir…
{ … İbn Abbas r.a dan. Rasulullah s.a.v buyurdular ki : Bolluk da Allah’ı tanı ki, zorlukta da O seni yardımı ile tanısın }
Ahmed Müsned el Albani Tevessül : 53.Say ... Sahih li ğayrihi... der.
{ … Ebu Hureyre r.a dan. Rasulullah s.a.v buyurdular ki : Sıkıntılar ve tasalar anında duasının Allah tarafından kabul edilmesi her kimi sevindirirse, duasını bollukta çoğaltsın. }
Tirmizi : 6.c.3604.n
4 – Dualara icabet edilmesi için dördüncü vesile : Dua’da ısrar edip acele etmemek …
Ey Allah’ın kulları … ! Allah’tan hakkıyla korkun. On’a dua edin ve istek lerinizde ısrarlı olun… Çünkü dua’da ısrar edip acele etmemek, dua’nın kabul edilmesine sebeptir…
{ … Ebu Hureyre r.a dan gelen bir hadislerinde Allah Rasulü s.a.v şöyle buyurmaktadır : Sizden herhangi birinizin duası, acele etmediği ve “ dua ettim de duam kabul olmadı “ demediği takdirde kabul edilecektir. }
Tirmizi : 6.c.3609.n
5 – Dualara icabet edilmesi için beşinci vesile : “ Ya Rabbi dilersen bana şunu ver, dilersen benden şu sıkıntıyı kaldır , dilersen beni bağışla “ veya “ dilersen bana rızık ver “ şeklinde dua etmemesi ve Allah’tan bir şey isterken şevkle ve kesinlikle istemesidir.
{ … Enes r.a dan gelen bir hadislerinde Allah Rasulü s.a.v şöyle buyurmaktadır : Sizden biriniz dua ettiği zaman, duayı kesin yapsın ve “ Allah’ım dilersen - yani inşaAllah - bana şunu ver “ demesin ; çünkü Allah’ı zorlayıcı ve engelleyici bir şey yoktur. }
Müslim : 8.c.2678.n - Buhari Edebü'l Müfred : 1.c.608.n
{ … Ebu Hureyre r.a dan gelen bir hadislerinde Allah Rasulü s.a.v şöyle buyurmaktadır : Sizden herhangi birinizin dua ettiği zaman : “ Allah’ım dilersen - yani inşaAllah - beni mağfiret eyle “ demesin. İsteğini kesin, kararlı ve azimli yapsın, rağbeti büyütsün. Çünkü Allah öyle azimdir ki vereceği hiçbir şey O’na göre büyük olmaz. }
Müslim : 8.c.2679.n
6 – Dualara icabet edilmesi için altıncı vesile : Zaman ve mekan gözetimi
Duaların kabul edilmesi için dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi de, belirli vakitleri gözetmektir.
a - Kadir gecesi yapılan dua
“ … Aişe r.Anha şöyle dedi : Ben : Ya Rasulallah ! Kadir gecesini bilirsem, o gece ne söyleyeyim ?, dedim. Rasulullah s.a.v : “ Ey Allah’ım ! Sen çok affedicisin, affetmeyi seversin beni affet “ de, buyurdu.”
Tirmizi : 3742
b – Cuma günü yapılan dua :
“ … Ebu Hureyre r.a şöyle rivayet etti : Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem cuma gününü anlattı ve şöyle buyurdu : Onda öyle bir saat var ki müslüman bir kul o saate denk getirerek namaz kılıp Allah’u Teala’dan bir şey isterse, Allah ona istediğini mutlaka verir. "
İbnu’l-Munzir 1716-el-Evsat - Malik 1/108 - Buhari : 935 - Müslim : 852/13
c - Gece yarısı ve seher vaktinde yapılan dua :
“ … Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Selem şöyle buyurdu : “ Rabbimiz Tebareke ve Teâlâ her gece, gecenin son üçte biri kaldığı vakit dünya semasına iner ve şöyle buyurur : Yok mu bana Dua eden ki ? İcabet edeyim. İsteyen yok mu ? vereyim. Bağışlanma dileyen yok mu ? onu bağışlayayım. "
Buhari : 1096 Müslim : 758/168
d - Ezan ile kamet arasında yapılan dua :
“ … Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu : “ Ezan ile kamet arasındaki dua reddedilmez, dua ediniz ! ”
Tirmizi : 3595
e - Düşmanla karşılaşma anında yapılan dua :
“ … Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu : “ Şu iki dua genelde reddedilmez ; Ezan esnasında dua ve Harpte insanlar birbirini öldürmeye başladığı vakit yapılan dua. ”
Ebu Davud : 2540
f - Farz namazların arkasından yapılan dua :
“ … Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’e hangi duanın icabete mazhar olduğu soruldu. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’de şöyle buyurdu :
“ Gecenin yarısından sonraki ve farz namazlardan sonra yapılan duadır.”
Tirmizi : 3728
g – Secde halinde yapılan dua :
“ … Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu : “ Kulun Rabbine en yakın olduğu yer secde mahallidir. Bu sebeple siz secdede duayı çoğaltın.”
Ebu Davud : 875
h – İftar zamanında oruçlunun yaptığı dua :
“ … Ebu Hureyre r.a.dan. Rasulullah s.a.v buyurdular ki : Üç sınıf insan vardır ki duası Allah katında reddolunmaz: “… İftar edinceye kadar oruçlunun duası. Mazlumun duası … “
İbni Mace : 5.c.1752.n – el Albani Silsiletü’s Sahiha : 1797.n
i - Mazlumun yaptığı dua, yolcunun yaptığı dua, Babanın oğluna yaptığı dua
“ … Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu : “ Şu üç duaya icabet edilir ; Mazlumun duası, Yolcunun duası ve Babanın oğluna yaptığı dua. ”
Tirmizi : 3671 Ebu Davud : 1536
7 – Dualara icabet edilmesi için yedinci vesile : Bid’atlerden uzak durmak
Değerli kardeşlerim … ! Duada gözetilmesi gereken kurallardan birisi de ; Bid’atlerden uzak kalmaktır. Çünkü bid’atler içerisinde hayat süren biri, elleri Rabbisine açtığında ne onun duasına ne de tevbesine iltifat edilmez.
“ … Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Selem şöyle buyurdu : “ Şüphesiz Allah, bidatini terk edinceye kadar her bidat sahibini tevbeden alıkoyar. ”
Bu hadisi Taberani ile el-Ehadisul Muhtara” adlı eserinde Ziyaul Makdisi ve başkaları sahih senedle rivayet etmişlerdir. Münziri “ Hasen ” demiştir. Silsiletu’s Sahiha’da 1620 tahric edilmiştir.
8 – Dualara icabet edilmesi için sekizinci vesile : Dua’da ğaflet içerisinde olmamak …
Ey inananlar … ! Duada gözetilmesi gereken kurallardan birisi de ; kalbin ğaflet içerisinde olmamasıdır. Yani, kişi ne dediğinin ve ne istediğinin bilincinde ve şuurunda olmasıdır. İşte bundan dolayıdır ki ;
{ … Ebu Hureyre r.a dan gelen bir hadisi şeriflerinde Allah Rasulü s.a.v şöyle buyurdu : Sizler, duanıza icabet olunacağına inanarak Allah’a dua edin. Bilinizki Allah, ğaflet içerisindeki bir kalbin duasını kabul etmez “ }
Tirmizi :
Öyleyse isteklerinizin kabul edilmesini istiyorsanız, bilinçli, şuurlu ve ne dediğini, ne istediğini bilen kimseler olmalısınız.
9 – Dualara icabet edilmesi için dokuzuncu vesile : Dua’da bağırıp çağırarak haddi aşmamak
Ey inananlar … ! Duada gözetilmesi gereken kurallardan birisi de haddi aşmamaktır.
“ … Abdullah Bin Muğaffel r.a oğlunun ; “ Allah’ım Senden cennetin sağında beyaz bir köşk istiyorum ” şeklinde dua ettiğini duyunca, şöyle dedi :
- Ben Nebi s.a.v’in şöyle buyurduğunu işittim ; “ Bu ümmette dua’da haddi aşanlar olacaktır.”
Ebu Davud : 96-1480 Deylemi : 3440 Ahmed : 1/172 İbni Hibban : 15/166 Hakim : 1/267 Beyhaki : 1/196 Abd Bin Humeyd Müsned : 1/180 Tayalisi : 1/28 Feyzul Kadir : 4775 İbni Mace : 3864
Bu konuda haddi aşmak ise ; bağırıp çağırmak… Olmaycak şeyler taleb etmek … ve … Kur’an sünnetteki tariflerin dışına çıkmaktır…
Sizlere seslenen Rabbi’nizin çağrısına iyi kulak verin. O şöyle buyuruyor :
“ Rabbinize yalvara yakara ve gizlice dua edin. - haddi aşmayın - Çünkü O, haddi aşanları sevmez. Yeryüzü ıslah edilmişken orada fesat çıkarmayın. O’na korkarak ve umarak dua edin. Şüphesiz Allah’ın rahmeti iyi hareket edenlere yakındır. " A’raf : 55.56.Ay
“ … Ebu Musa el-Eşari şöyle demiştir : Biz bir kere Allah Rasulü s.a.v’in beraberindeydik. Bizler bir vadi üzerinde yükseldikçe La ilahe illallah tehlilini ve Allah’u ekber tekbirini söylerdik de seslerimiz yüksek olurdu. Bunun üzerine Rasulullah s.a.v şöyle buyurdu : Ey insanlar ! nefislerinize karşı yumuşak davranın. Seslerinizi yükseltmeyin. şüphesiz ki sizler ne sağırı ve ne de gaibi çağırmıyorsunuz… “
Buhari : 6.c.2793.s – Müslim : 8.c.2704.n
“ … Abdullah ibni Ömer r.a’dan : Rasulullah s.a.v‘in şöyle buyurduğunu rivayet etti : Kim amelini insanlara işittirirse, Allah onu halkın kulağına duyurur ve onu hakir ve küçük kılar. “
Kitabu’z Zühd : 42.s.141.n
10 – Dualara icabet edilmesi için onuncu vesile : İnsanlara iyiliği emredip kötülüklerden de onları sakındırmak
“ … Huzeyfe bin el Yeman r.a dan. Rasulullah s.a.v buyurdular ki : Nefsimi elinde tutan Allah’a yemin ederim ki ya iyiliği emreder, kötülüklerden de nehyedersiniz, ya da Allah kendi katından yakın zamanda üzerinize bir azap gönderir. Sonra Allah’a yalvarıp dua edersiniz de, O dualarınıza icabet etmez. ”
Tirmizi : 4.c.2259.n
Allah’u Teala bizleri, her hususta kendisine yönelen, kendisinden isteyen, kendisine yalvaran ve kendisine sığınan kullarından olmamızı nasibeylesin.
Amin
Vel hamdu lillahi rabbil alemin
Tacuddin el Bayburdi