Cenaze Namazı
1 - Üç vakitte cenaze namazı kılmak caiz değildir
“ … Ukbe b. Amir r.a şöyle demiştir : Üç vakit vardır ki Rasûlullah s.a.v bizlere o vakitlerde namaz kılmayı ya da o vakitlerde ölülerimizi gömmeyi nehyederdi : Güneş parlak olarak doğup yükselinceye kadar, öğle vakti dik duran güneş - batıya - meyledinceye kadar ve güneş batmaya yaklaşırken büsbütün batıncaya kadar."
Müslim : II, 208 - Ebu Avane, Sahih : I, 386 - Ebu Davud : II, 66 - Nesai : I, 277 - Tirmizi : II, 144 - İbn Mace : I, 463 - Beyhaki : IV, 32 – Tayalisi : 1001 - Ahmed : IV, 152
2 - Mescid’te cenaze namazı kılamak
{ … Abdullah b. Zübeyr oğlu Abbad şöyle dedi :Aişe r.a Sa’d b. Ebi Vakkas’ın cenaze namazını kılmak için cenazesinin mescide uğratılmasını emretti. İnsanlardan bazısı bu hususta kendisine itiraz edince, Aişe r.a şöyle dedi : İnsanlar ne de çabuk unutuyorlar ! Resulullah Sehl b. Beyda’nın cenazesini mescidden başka yerde kılmamıştı. }
Müslim : 973/99-100 - Ebu Davud : 3189.n – Nesei : 1966.n – Tirmizi : 1033.n - İbni Mace : 1518.n Ahmed : 6/79-133-169-261 - İbni Hibban el-İhsan : 3065
3 - Kabir üzerine cenaze namazı kılmak
{ … İbni Abbas r.a şöyle dedi : Resulullah s.a.v bir kabre geldi, orada bulunanlar : Bu mevta dün gece gömüldü dediler. İbni Abbas : Biz Resulullah s.a.v’in arkasında saf olduk sonra Resulullah, ona cenaze namazını kıldırdı dedi. }
Buhari : 1326 – ter : 1250 – Müslim : 954/68.n - Ebu Davud : 3196.n – Nesei : 2022-2023.n - Tirmizi : 1037.n - İbni Mace : 1530.N - Ahmed : 1/46 – Dare kutni : 2/76-77 - Beyhaki : 4/45-46 – İbni Hibban el- İhsan : 3085
4 - Tevhid ehli kimselerin kılacağı cenaze namazının önemi
{ … İbni Abbas r.a.dan şöyle demiştir : “ ……. Öyle ise cenazeyi çıkarınız, Zira ben Resulullah s.a.v den işittim şöyle buyuruyordu : Herhangi bir Müslüman ölür ve onun cenaze namazını Allah’a şirk koşmayan kırk kişi kılarsa onların cenaze için yaptıkları dualarını Allah mutlaka kabul buyurur. }
Müslim : 948/59.n - Ebu Davud : 3170.n - İbni Mace : 1489.n – Begavi eş-Şerh : 1505.n - İbni Hibban el- İhsan : 3082.n - Tabarani M.kebir : 12158.n
5 - Gıyabi cenaze namazı kılamak
{ … Cabir b. Abdullah r.a şöyle dedi : Nebi s.a.v buyurdular ki : Bu gün Habeş‘ten Salih bir adam vefat etti. Gelin onun cenaze namazını kılın. Cabir bin Abdul-lah : Namaz için saf olduk, bizler saflar halinde dizili iken Nebi s.a.v – öne - geçip Necaşi’nin cenaze namaznı kıldırdı.}
Buhari : 1310-ter : 1243 – Müslim : 952/65.n – Nesei : 1969.n – Beyhaki : 4/50 – Ahmed : 3/295-319-369- 400 – Tayalisi : 1681.n – İbni Ebi Şeybe : 3/241/7 – İbni Hibban el- İhsan :3097.n – Abdurrezzak : 6406.n – Albani el - İrva : 727
{ … Ebu Hureyre r.a şöyle dedi : Resulullah s.a.v Necaşi’nin vefatını o öldüğü gün insanlara haber verdi. Müteakiben insanları musallaya çıkartıp dört tekbir alarak cenaze namazını kıldırdı. }
Müslim : 951/ 62.n – Buhari : 1245-ter : 1182 – Malik : 1/226 – Ahmed : 2/438-439 - Ebu Davud : 3204.n – Nesei : 1979.n – Beğavi eş-Şerh : 1489.n - İbni Hibban el-İhsan : 3068.n
6 - Kadınların cenaze namazı kılabilecekleri
{ … Abdullah b. Zübeyr’in oğlu Abbad şöyle dedi : Aişe r.a Sa’d. b. Ebi Vakkas’ın cenaze namazını kılmak için cenazesinin mescide uğratılmasını emretti….. }
Müslim : 973/99-100.n - Ebu Davud : 3189.n – Nesei : 1966.n – Tirmizi : 1033.n - İbni Mace : 1518.n – Ahmed : 6/79-133-169-261 - İbni Hibban el-İhsan : 3065.n
7 - İmam kadının cenazesinde orta’da erkeğin ise baş tarafında durur
{ … Ebu Galib el Hayyat şöyle dedi : Enes b. Malik r.a’yı bir kimsenin cenaze namazını kılarken gördüm. Cenazenin başı hizasında - diğer bir rivayette, başı tarafında - durdu. Cenazeyi kaldırıp götürdüklerinde Kureyş - veya Ensa - den bir kadının cenazesi getirildi. Enes’e : Ya Eba Hamza Bu falancanın kızı falandır ; onun cenaze namazını kılsan, denildi. Enes r.a onun cenazesini kıldırdı ve onun orta tafında durdu. - Diğer bir rivayette. onun beli hizasında durdu. Cenazenin üzerinde yeşil bir örtü vardı. - 0 anda aramızda eI-A’la b. Ziyad el-Adevi bulunuyordu. Enes’in erkek ve kadına cenaze namazı kıldırırken değişik yerlerde duruşunu gördü ve : Ya Eba Hazma ! Resulullah - cenaze namazını kıldırırken - bu şekilde senin erkeğe durduğun gibi ve kadına durdu gibi mi dururdu ? dedi. Enes : Evet dedi. El A’la bize dönerek bu ameli ezberleyin dedi. }
Ahmed : 3/118-204 - Ebu Davud : 3194 – Tirmizi : 1034 - İbni Mace : 1494 - Beyhaki : 4/32 Tayalisi : 2149 – Albani cenaiz : S:1 38-1 39-el- İbni Ebi Şeybe : 3/195/2
“ … Semure b. Cundeb r.a şöyle dedi : Nifaslı iken ölen Ümmü Ka’bın cenaze namaznı Nebi s.a.v’in arkasında kıldım. Resulullah s.a.v onun cenaze namazını kılarken orta tarafında durdu. “
Müslim : 964/87 - Buhari : 1331 – ter.1253-1254 - Ebu Davud : 3195.n – Nesei : 391 – 1975 Tirmizi : 1035.n - İbni Mace : 1493.n - İbni Hibban el-İhsan : 3067 – Ahmed : 5/14-19 – Beyhaki : 4/33-34 İbnu Carud : 544.n – Tabarani : 6763-6764-6765 – Tayalisi : 902 - İbni Ebi Şeybe : 3/195/1
8 - Çocuğa cenaze namazı kılınması
“ … Muğire b. Şube'den. Peygamber s.a.v şöyle buyurmuştur : Binekli cenazenin arkasında [ yürür ], yayan ise cenazenin istediği yerinde [ arkasında, önünde, sağında, solunda ama ona yakın olarak ] . Çocuğun da cenaze namazı kılınır. [ Anne babasına mağfiret ve rahmet ile dua edilir. ] "
Ebu Davud : II, 65 - Nesai : I, 275-276 - Tirmizi : II, 144 - İbn Mace : I, 451, 458 - Tahavi : I, 278 - İbn Hibban, Sahih : 769 - Beyhaki : 84 – 25 - Tayalisi : 701-702 - Ahmed : IV, 247-248-249-252
9 - Erkek ve kadınlardan oluşan birkaç cenaze üzerine namaz kılmak
“ … Nafi' İbn Ömer r.a dan şunu anlatır : O - yani İbn Ömer - dokuz cenaze üzerine birlikte namaz kıldırdı. Erkekleri imama yakın, kadınları da kıble tarafına yakın yerleştirdi. Kadınları cenazelerini tek bir saf yaptı.
“ … Ali r.a nun kızı ve Ömer b. el-Hattab'ın hanımı olan Ümmü Külsum'un cenazesi ile Zeyd adındaki bir oğlu ile birlikte konuldular. İmam o gün Said b. el-As idi. İnsanlar arasında da İbn Abbas, Ebu Hureyre, Ebu Said ve Ebu Katade vardı. Çocuğu imama yakın yerde koydu. Bir adam : Ben bunu uygun görmedim. Bunun için İbn Abbas, Ebu Hureyre, Ebu Said ve Ebu Katade'ye baktım ve : Bu da ne diye sordum. Onlar : Bu sünnettir dediler."
Abdur Rezzak : III, 465 / 6337 - Nesai : I, 280 - İbnu'l-Carut, el-Münteka : 267-268 – Dara kudni : 194 - Beyhaki : IV, 33
10 - Cenaze namazında dört tekbir alma, elleri kaldırma ve onları göğse bağlama
“ … Ebu Hureyre r.a şöyle dedi : Resulullah s.a.v bir cenazeye namaz kılmak için tekbir aldı ve ilk tekbirde ellerini kaldırdı, Sonra sağ elini sol elinin üzerine koydu. “
Tirmizi : 1077.n - Dare kutni : 2/75/2 - Beyhaki :4/38 - İbni Hazm Muhalla : 5/128 - El-Albani K.cenaiz : 147.s
“ … Ebu Hureyre r.a şöyle dedi : Resulullah s.a.v bir cenaze üzerine namaz kıldı, ona dört kere tekbir aldı ve bir - kere - selam verdi. “
Albani k.cenaiz : 163.s – Dare Kutni : 2/72/1 – Hakim : 1/360 – Beyhaki : 4/4
11 - Cenaze namazında birinci tekbirden sonra Fatiha ve zammı sure okuma, İkinci tekbirden sonra resulullah s.a.v’e salavat getirme, Ücüncü tekbirden sonra cenazeye dua etme ve selam
“ … Ebu Umame r.a şöyle dedi : Cenaze üzerine kılınan namazda sünnet, birinci tekbirle – beraber sırri olarak Ümmül Kur’anı – yani Fatiha’yı - okumak ondan sonra üç kere tekbir almak ve sonunda selam vermektir. “
Albani k.cenaiz : 141.s – Nesei : 1988.n - İbni Hazm : 5/129 – Nevevi el-Mecmu : 5/33
“ … Talha b. Abdullah b. Avf r.a dan. Ben İbn Abbas r.a nun arkasında bir cenaze namazı kıldım. Fatiha'yı [ ve bir sureyi okudu. Bize işittirecek sesini yükseltti. Namazını bitirince elini tuttum ve ona sordu. ] O dedi ki : [ Sesimi yükseltmemin sebebi ] bunun bir sünnet [ ve bir hak ] olduğunu bilmeniz içindir."
Buhari : III, 158 - Ebu Davud : II, 68 - Nesai : I, 281 - Tirmizi : II, 142 - İbnu'l-Carut, el-Münteka : 264 – Dara kudni : 191 - Hakim : I, 358 - 386
12 - Cenaze namazında kıraatin gizli yapılması
{ … Ebu Umame b.Sehl r.a şöyle dedi : Cenaze üzerine kılınan namazda sünnet ; İmam tekbir alır.İlk tekbirden sonra o içinden sırri olarak “ Fatihatu’l kitabı “ okur. Nebi s.a.v’e salatu selam getirir. Bundan sonraki üç tekbirde de cenazeye ihlasla dua eder.Bunlarda kıraatten hiçbir şey yapmaz. Sonra sağına döndüğü vakit içinden gizlice selam verir. İmamın arkasındaki kimselerin de imamın yaptığının aynısını yapması sünnettir. }
Albani k.cenaiz : 155.s – Şafii el-Umm : 1/270 – İbni Carud : 540.n – Beyhaki : 4/39 – Abdur-rezzak : 6428.n – Tahavi : 1/500
“ … Ebu Umeyye'nin rivayet ettiği hadise göre Peygamber s.a.v’in ashabından bir adam kendisine şunu haber vermiştir : Cenaze üzerine namaz kılmakta sünnet imamın tekbir getirmesi, sonra birinci tekbirin akabinde kendi kendisine gizlice fatiha suresini okuması, sonra Peygamber s.a.v’e salavat getirmesi, sonra 3. tekbirde cenazeye ihlas ve samimiyetle dua etmesidir. Bunların hiçbirisinde okumaz. Sonra [bitirince [sağına] ve sünnete uygun olan arkasında bulunanların da imamlarının yaptığı gibi yapmasıdır.] Kendi kendisine gizlice selam verir."
Şafiî el-Um : I, 239-240 - Beyhaki : IV, 39 - İbnu'l-Carut : 265 – el-Albani : kitabu’l Cenaiz
13 - Cenaze namazında kıraati duyurmak
{ … Talha b. Abdullah b. Avf şöyle dedi : ibni Abbas r.a nun arkasında bir cenaze namazı kıldım, İbni Abbas, Fatiha Suresi’ni okudu ve onu cehri yapıp bize işittirdi. Namazdan çıkınca elini tuttum ve – Fatihayı - cehri okumasını sordum, İbni Abbas : ” O sünnet ve haktır ”dedi. }
İbni Hibban el-İhsan : 3071 – Buhari : 1335- ter : 1256 - Ebu Davud : 3198.n – Nesei : 1986.n – Tirmizi : 1027.n - İbnu –Carud : 534-535-536-537.n – Dare kutni : 2/38 – Hakim : 1/358-386 – Beyhaki : 4/37-39 – Begavi eş-Şerh : 1494.n – Tayalisi : 2741.n
14 - Cenaze Namazında okunacak dua
{ ….. Avf İbni Malik r.a dan. Dedi ki : Resulullah s.a.v bir cenaze üzerine namaz kıldırdı.Ben de, onun duasından şunları ezberledim :
اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ، وَعاَفِهِ، وَاعْفُ عَنْهُ وَأَكْرِمْ نُزُلـَهُ، وَوَسِّعْ مُدْخَلَـهُ، وَاغْسِلْهُ بِالْمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالْبَرَدِ، وَنَقِّهِ مِنَ الْخَطاَياَ كَماَ نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الأَبْيَضَ مِنَ الدَّنَسِ، وَأَبْدِلْهُ داَراً خَيْراً مِنْ دَارِهِ، وَأَهْلاً خَيْراً مِنْ أَهْلِهِ، وَزَوْجاً خَيْراً مِنْ زَوْجِهِ، وَأَدْخِلْهُ الْجَنَّةَ، وَأَعِذْهُ مِنْ عَذاَبِ الْقَبْرِوَعَذَابِ النَّارِ
“ Allahummağfir lehu, verhamhu ve afihi, va’fu anhu. Ve erkim nuzulehu, ve vessi’ mudhalehu, va’sil hu bilmai vesselci vel beredi. Ve nakkıhi minel hataye kema nakkeytes sevbel ebyade mined denes, ve ebdil hu daren hayren min darihi, ve ehlen hayren min ehlihi, ve zevcen hayren min zevcihi, ve edhilhul cenneh, ve eidhu min azabil kabri ve azabin nar . “
“ Allah’ım ! Bu kulunu af ve mağfiret eyle ve ona merhamet et. Vardığı yerde ona ikram et ve yerini geniş kıl . Ya Rabbi ! onu soğuk su, kar ve buzla yıka. Onu,beyaz elbisenin üzerindeki lekeyi temizlediğin gibi günahlardan temizle. Ya Rabbi ! Ona bu menzilinden daha hayırlı bir menzil ihsan eyle ve bu topluluktan daha hayırlı bir toplulukla onu karşılaştır. Ona eşinden daha hayırlı bir eş nasip et ve onu cennetlik kullarından eyle. Onu kabir azabından ve cehennem ateşinden koru “ }
Ravi Avf b. Malik : Bu duayı işitince keşke bu öİünün yerinde ben olsaydım diye temenni ettim dedi.
Müslim : 3.c.963.n – İbni Mace : 4.c.1500.n – Nesei : 62-1982 – Tirmizi :1025 – İbni Carud : 538-539.n – Beyhaki : 4/40 – Tayalisi : 999.n – Ahmed : 6/23-28 – Beğavi eş-şerh :1395.n – Taberani M.kebir : 18/76-77-78-79-108 – İbni Hibban el-İhsan : 3075.n – İbni Ebi Şeybe : 3/176/1 – Albani k.cenaiz : 157.s
15 - Cenaze namazında selam vermek
{ … Abdullah b. Mes’ud r.a şöyle dedi : Üç haslet var ki ; Resulullah s.a.v onları yapardı insanlar terk etti. Birincisi Resulullah namazda selam verdiği gibi cenaze üzerine kıIdığı namazda da selam verirdi. }
Beyhaki : 4/43 – Heysemi M.Zevaid : 3/34 – Nevevi el-Mecmu : 5/239 – Albani k.cenaiz : 162.s
16 - Kâfirlerin, Müşriklerin ve münafıkların cenaze namazları kılınmaz
Çünkü şanı yüce Allah şöyle buyurmaktadır :
" Onlardan ölen hiçbir kimsenin namazını asla kılma. Kabrinin başında da durma. Çünkü onlar Allah'a ve Rasûlüne kâfir oldular ve fasık olarak öldüler."
Ayetin nüzul sebebi Abdullah b. Ömer ile onun babasının rivayet ettiğine göre -anlatım Ömer r.a'a ait olmak üzere şöyledir : Abdullah b. Ubeyy b. Selûl ölünce Rasûlullah s.a.v onun üzerine namaz kılmak üzere çağrıldı. Rasûlullah s.a.v ayakta durunca ben ona doğru kendimi attım. [ Tam karşısında durdum ], [elbisesinden yakaladım ] ve şöyle dedim : Ey Allah'ın Rasûlü sen [ Allah'ın düşmanı ] İbn Ubeyy b. Selûl'ün namazını mı kıldıracaksın. Halbuki o filan günü şunları şunları söylemişti. [ Allah sana münafıklar üzerine namaz kılmanı yasaklayarak şöyle buyurmadı mı ? ] Onlar için ister mağfiret dile, ister mağfiret dileme sen onlar için yetmiş defa mağfiret dileyecek olsan dahi Allah asla onlara mağfiret etmeyecektir. ] Rasûlullah s.a.v gülümsedi ve : Önümden çekil ey Ömer diye buyurdu. Ona ısrarımı arttırınca : Ben seçim yapmakta serbest bırakıldım, ben de seçim yaptım diye buyurdu. [ Bana : " Onlar için ister mağfiret dile, ister mağfiret dileme. Onlara yetmiş defa mağfiret dilesen dahi Allah onlara asla mağfiret etmeyecektir " diye buyuruldu. ] Şâyet eğer yetmiş defadan fazla mağfiret dilediğim takdirde onlara mağfiret edileceğini bilsem yetmişden fazla dilerdim. [ Ömer : O bir münafıktır dedi. ] Ömer dedi ki : Rasûlullah s.a.v onun namazını kıldırdı. [ Biz de onunla birlikte kıldık ], [ Peygamber s.a.v onun cenazesi ile birlikte yürüdü ve defin işi bitirilinceye kadar kabri başında durdu ] sonra ayrılıp gitti. Aradan fazla zaman geçmeden Tevbe suresindeki şu iki âyet nazil oldu : " Onlardan ölen hiçbir kimsenin namazını asla kılma......" buyruğundan itibaren : " Ve fasık olarak öldüler." buyruğuna kadar indi. [ Ömer dedi ki : Bundan sonra Rasûlullah s.a.v Allah onun ruhunu kabzedinceye kadar hiçbir münafıkın namazını kılmadı, kabri başında durmadı. Ömer dedi ki : Daha sonraları o gün Rasûlullah s.a.v’e karşı cüretkarlığıma şaştım.] Doğrusunu en iyi bilen Allah ve Rasûlüdür."
Buhari : III, 177 - VIII, 270 - Nesai : I, 279 - Tirmizi : III, 117-118 - Ahmed : no : 95
“ … Müseyyeb b. Hazm r.a'dan şöyle dedi : Ebu Talib'in ölümü yaklaştığı sırada Rasûlullah s.a.v’de yanına geldi. Yanında Ebu Cehil ile Abdullah b. Ebi Umeyye b. el-Muğire'nin de olduğunu gördü. Rasûlullah s.a.v şöyle buyurdu : Amcacığım [ şüphesiz sen insanlar arasında üzerimde hakkı en büyük olansın. Bana en güzel iyiliklerde bulunan sensin. Hatta senin benim üzerimdeki hakkın babamdan da fazladır.] O halde la ilahe illallah deyiver. Bu sözü söylediğine dair Allah'ın huzurunda lehine şahitlik edeyim. Bu sefer Ebu Cehil ile Abdullah b. Ebi Umeyye şöyle dedi : Ey Ebu Talib sen baban Abdu'l-Muttalib'in dininden yüz mü çevireceksin. Rasûlullah s.a.v bu sözü ona sunmaya devam etti ve [ o ikisi de ] ona aynı sözleri tekrarlayıp duruyorlardı. Nihayet Ebu Talib onlara son söz olarak şunu söyledi : O - yani ben - Abdu'l-Muttalib'in dini üzereyim. La ilahe illallah demeyi kabul etmedi. [Ayrıca şunları] söyledi : Eğer Kureyş beni - onu bu sözü söylemeye iten ölümün acılarına tahammül edemeyişidir diyerek - beni ayıplamayacak olsalardı bu sözü söyleyerek senin gönlünü hoş ederdim. Bu sefer Rasûlullah s.a.v şöyle buyurdu : Allah'a yemin ederim bu işi yapmam bana yasaklanmadıkça senin için Allah'tan mağfiret dileyeceğim. Müslümanlar müşrik olarak ölmüş bulunan ölülerine mağfiret dilemeye başladılar]. Bu sefer yüce Allah : " O çılgın ateşlikler oldukları açıkça ortaya çıktıktan sonra akrabaları dahi olsalar müşriklere peygamberin de, mü'minlerin de mağfiret dilemeleri olur şey değildir." Tevbe : 113 buyruğunu indirdi. Allah Ebu Talib hakkında da buyruklar indirdi ve Rasûlullah s.a.v’e şöyle buyurdu :
" Muhakkak ki sen sevdiğini hidayete erdiremezsin fakat Allah dilediğine hidayet verir ve O hidayet bulanları daha iyi bilir." Kasas : 56
Buhari : III, 173 - VII, 154 - VIII, 274 – 410 – 411 - Müslim, Nesai : I, 286 - Ahmed : V, 433 - İbn Cerir, Tefsir : XI, 27 anlatım ona ve aynı şekilde Müslim'e aittir.
“ … Ali r.a'dan da şöyle dedi : Bir adamın müşrik olan anne -babasına mağfiret dilediğini duydum. Ben : müşrik oldukları halde anne - babana mağfiret mi diliyorsun dedim. Adam : İbrahim de müşrik olduğu halde babası için mağfiret dilememiş miydi dedi. Ali dedi ki : Bunu Peygamber s.a.v’e söyledim. Bunun üzerine şu buyruklar indi : " O çılgın ateşlikler oldukları açıkça ortaya çıktıktan sonra akrabaları dahi olsalar müşriklere peygamberin de, mü'minlerin de mağfiret dilemeleri olur şey değildir. İbrahim'in babasına mağfiret dilemesi ancak ona verdiği bir sözden dolayı idi ama onun Allah'ın düşmanı olduğu açıkça kendisine belli olunca ondan uzaklaştı. Şüphesiz İbrahim çokça yalvarıp yakaran ve gerçekten yumuşak huylu idi. " Tevbe : 113 -114.Ay
Nesai : I, 286 - Tirmizi : IV, 120 - İbn Cerir : XI, 28 - Hakim : II, 335 - Ahmed : 771, 1085 …. Hakim : Senedi sahihtir demiş, Zehebi de bu hususta ona muvafakat etmiştir.
Tacuddin el Bayburdi